Nieuwsbericht - maart 2024
Van podium naar politiek: theater als middel voor maatschappelijke verandering
Kan theater de samenleving veranderen? Braziliaans toneelschrijver en activist Augusto Boal ontwikkelde in 1992 een methode, het Theater van de Onderdrukten (TO), om sociale verandering te stimuleren. Dit onderzoek toont aan hoe participatief theater niet alleen bewustwording vergroot, maar ook concrete wetgeving en sociale transformaties teweegbrengt – met wereldwijd succes.
De TO-methode werd wetenschappelijk toen Boal in 1992 wethouder werd in Rio de Janeiro. Tijdens zijn politieke ambtstermijn ontwikkelde hij hierbinnen een specifieke vorm die Wetgevend Theater wordt genoemd, waardoor burgers via theater directe invloed konden uitoefenen op de wetgeving. Tussen 1992 en 1996 werden er 13 nieuwe wetten ingevoerd, waaronder een betere wet voor getuigenbescherming.
Participatief proces
Het TO is een activistische methode die theater en storytelling gebruikt als middelen voor sociale veranderingen. Het publiek neemt volgens ImaginAction deel als 'spect-actors': ‘spectators’ die uiteindelijk zelf overgaan tot ‘acting’. Door rollenspellen en improvisatie analyseren en verbeteren zij hun persoonlijke leefomstandigheden. Kritisch denken, participatie en actie zijn belangrijk in TO.
Zo werd straatintimidatie in Manchester via TO in beeld gebracht. Vrouwen en meisjes voelden zich onveilig op straat, met een gebrek aan steun van autoriteiten. Dit probleem werd verwerkt in een theatervoorstelling waarin een jonge vrouw werd lastiggevallen bij een bushalte. Omstanders en de buschauffeur grepen niet in.
Na de voorstelling stapte het publiek het podium op om alternatieve reacties uit te proberen. Eén deelnemer speelde een omstander die ingreep, een ander nam de rol van de buschauffeur en bood steun aan de vrouw. Deze interactieve fase hielp mogelijke oplossingen te testen.
Hierna gingen beleidsmakers en belangenorganisaties in gesprek met de deelnemers. Daaruit kwamen concrete beleidsvoorstellen, zoals verplichte training voor OV-personeel. Uiteindelijk werd deze maatregel doorgevoerd, samen met een bewustwordingscampagne op bussen en trams om straatintimidatie bespreekbaar te maken.
Maatschappelijke impact
Onderzoek naar Boals werk, zo stelt Ana Isabel Nunes, toont aan dat TO belangrijke effecten heeft. Naast de wetswijzigingen en beleidsaanpassingen tegen straatintimidatie in Manchester, heeft de methode ook geleid tot een initiatief in Coventry tot de ontwikkeling van het stadsbeleid voor daklozen. In een rapport van de Universiteit van Warwick werd dit initiatief geprezen om zijn inclusieve aanpak.
Volgens ImaginAction wordt de methode wetenschappelijk ondersteund en wereldwijd toegepast, onder andere dus in het Verenigd Koninkrijk.
Politieke kunst
Augusto Boal bewijst dat theater meer is dan entertainment: het is een krachtig middel voor sociale verandering. Door kunst en politiek te combineren, wordt theater een instrument voor wetgeving en maatschappelijke hervorming. TO blijft dan ook een belangrijk onderzoeksgebied binnen de sociologie en beleidswetenschap. “De wetgevende theatervoorstelling benadrukte dat er gevolgen zijn voor de wetten die we aannemen en liet zien hoe ze het leven van mensen beïnvloeden,” aldus Steve Levin tegen People Powered, voormalig raadslid in New York City.